Inleiding
In de statistieken staan algemene aantallen vermeld. Maar bij het stamboomonderzoek geven datums en aantallen ook andere informatie. De samengestelde gegevens, onthullen soms indrukwekkende verhalen.
Grote gezinnen
In 2017 mocht ik voor het project Haagse Herinneringen een filmpje - - een creatieve bende - maken over het gezin met 11 kinderen waarin ik opgroeide.
Mijn vader kwam uit een katholiek milieu, waar een groot gezin heel gewoon was.
Zo hadden zijn ouders Klaas Alsemgeest en Jaan Neerscholten een indrukwekkend aantal nakomelingen. Opa Klaas en Oma Jaan kregen 12 kinderen (2 zeer jong overleden) en totaal 102 kleinkinderen, waarvan Remi Alsemgeest in 1962 het 100e kleinkind was. Het was heel gewoon dat bij de reünies met de nakomelingen, neven en nichten voor het eerst kennis maakten met elkaar. En het gebeurde ook dat mijn broer een leuke vrouw had ontmoet bij een dansavond, die bij nadere kennismaking zijn eigen nicht bleek te zijn...
Al die neven en nichten kwamen uit gezinnen van 6 kinderen, 9 kinderen, 10 kinderen, 11 kinderen (2x), 12 kinderen, 14 kinderen (2x) en tenslotte een gezin met 15 kinderen. De broers en zussen uit dit laatste gezin konden in 2015 nog vieren dat zij samen 1000 jaar waren geworden.
Verder gravend in het verleden vond ik onder andere de volgende grote gezinnen:
-
Jacobus Bentvelzen (1828-1905) kreeg 16 kinderen, waarvan 10 bij zijn eerste vrouw Birgitta van Velzen en 6 kinderen bij zijn tweede vrouw, Jannetje Alsemgeest. Maar toch was er in huize Bentvelzen te Naaldwijk geen sprake van een grote kinderschare. 8 kinderen overleden namelijk binnen een jaar na de geboorte. Van de andere kinderen zijn er 5 niet volwassen geworden. Slechts 3 van de 16 werden oud genoeg om te trouwen.
- De in Naaldwijk geboren Johannes Adrianus Jacobus Alsemgeest kreeg tussen 1896 en 1933 totaal 19 kinderen, waarvan 15 bij zijn eerste vrouw Hendrika Smoor en 4 bij zijn tweede echtgenote Alida de Brabander. 7 kinderen werden niet ouder dan 1 jaar.
- Voorouder in de tak Zuidwijk Johannes Raadts kreeg van 1739 tot 1775 ook 19 kinderen uit twee huwelijken: 8 kinderen uit het eerste huwelijk met Gertruid Brantsz en 11 uit het tweede huwelijk met Elisabeth van Embden. Bij dit Gelderse gezin was het wel een drukte van jewelste, want bijna alle kinderen werden volwassen, Eén kind werd niet ouder dan 2 en het oudste kind is voor zijn 15e overleden.
- Pleuntje Alsemgeest en Jan Vis kregen samen 18 kinderen. 7 kinderen zijn in het eerste levensjaar overleden. De overige kinderen bereikten respectabele leeftijden (6 personen ouder dan 80 jaar).
- In grote gezinnen was de kans groot dat kinderen eenzelfde voornaam kregen. Zo had het 15-koppige gezin uit Naaldwijk van Maria Alsemgeest en Gerrit van der Ende 3 vrouwen met voornaam Maria. 2 daarvan waren vernoemd naar beide oma's en de jongste Maria was naar haar moeder vernoemd.
Lange ondertrouw en een heel kort huwelijk
Maria Jans Cotermans (tak Laduk) en Jacob Coninck waren bijna 3 jaar te Dordrecht in ondertrouw geweest. Die extreem lange periode heeft waarschijnlijk met ontbrekende toestemming van de ouders te maken. Uiteindelijk trouwde het paar in december 1636. Maar het huwelijk was van korte duur omdat Maria Jans nog geen 3 maanden daarna is overleden in Rotterdam.
Moetjes en bastaards
Als een vrouw in het verleden ongehuwd in verwachting raakte, dan werd de vader van het ongeboren kind vaak verplicht om met de zwangere vrouw te trouwen. Zo trouwden de ouders van mijn moeder 4 maanden voordat zij ter wereld kwam. En er waren meer moetjes in de familie:
- Reinier Steens, in de tak Van den Broek, werd in 1835 3,5 maand na het huwelijk van zijn ouders geboren
- Agatha van Velzen, een dochter van Pieternella Alsemgeest en Jan van Velzen, trouwde in 1920 te Delft op de jonge leeftijd van 18 jaar met de eveneens 18-jarige Simon Jacobus Vrijmoed. De ouders van bruid en bruidegom hebben toestemming gegeven voor het huwelijk. 4 Maanden na hun huwelijk werd hun zoontje Simon Johannes geboren. Het stel was bijna 45 jaar getrouwd (tot het overlijden van Simon).
- Voorouder in de tak Alsemgeest Engeltie Goverse van der Beke was hoogzwanger toen zij op 6-1-1760 te Berkel en Rodenrijs huwde met Lourens Pieterse de Kok. 3,5 maand na het huwelijk werd hun zoontje Laurentius geboren.
Er werd niet altijd voor de bevalling getrouwd. Soms werden de reeds geboren kinderen later bij het huwelijk van de ouders erkend door de vader.
Als de moeder ongehuwd bleef, dan kregen de kinderen het stempel 'bastaard' mee. Veel van die kinderen hadden daardoor een moeilijk leven en waarschijnlijk ook de moeders. Hadden de moeders een avontuurtje gehad met een gehuwde man of een man boven hun klasse? Waren zij slachtoffer van ongewenste intimiteiten, bijvoorbeeld als dienstmeid met de baas? Werkten zij als prostituee? Op die vragen geven de archieven vaak geen antwoord.
- Voorouders in de Alsemgeest-tak Jan Dirksz van der Bijl en Pieternelletje Vergunst hadden al een 1 jaar oude zoon toen zij in 1719 trouwden te Valkenburg. Bij de doop van hun oudste zoon werd vermeld dat de ouders niet door het huwelijk waren verenigd. Dit had waarschijnlijk te maken met de verschillende geloven. Jan was katholiek en Pieternelletje protestants. Uiteindelijk zijn zij voor de katholieke kerk getrouwd en zij hebben hun kinderen katholiek laten dopen.
- Betovergrootmoeder Adriana Oomen (tak Alsemgeest) was een bastaardkind. Zij was in 1814 geboren in het Brabantse Rijsbergen. Daar stond zij als 15-jarige als arbeidster vermeld. Nadat haar moeder was overleden, verhuisde zij ergens tussen 1836 en 1844 naar Naaldwijk, waar zij met Nicolaas de Brabander trouwde.
- Marijtje Willems Persoon, naaister van beroep (tak Neerscholten), kreeg 5 'buitenechtelijke' kinderen. Bij de doop in 1801 van haar derde kind, Louisa, deed zij zich vreemd genoeg voor als Maria Kommer gehuwd met Franciscus Persoon. De notaris en de rechter moesten er in 1820 aan te pas komen, om dat weer te corrigeren.
- De in Hoogeveen geboren moeder van Roelof Buis had een dienstje in het oosten en was zwanger gemaakt door een rijk heerschap (er werd gespeculeerd over duitse of engelse adel), waarna zij werd ontslagen. Roelof werd in 1904 ter wereld gebracht in het ziekenhuis te Leiden. Moeder Roelofje trouwde in 1906 met Adrianus Buis, die de kleine Roelof als zijn zoon erkende. Roelof trouwde in 1926 met Hendrika Alsemgeest.
- Johanna Petronella Zuidwijk werd in 1837 geboren als 'bastaard'. Zelf kreeg Johanna ook twee buitenechtelijke kinderen. Zij was uitzonderlijk jong - 13 jaar - toen zij beviel van zoontje Laurens. En toen zij 25 was werd dochter Johanna Maria werd geboren. De kinderen stierven toen zij respectievelijk 23 dagen en 2 maanden oud waren.
- Catharina Dingena Clardeij was een kleindochter van voorouder Johannes Zuidwijk en zij was werkster van beroep. Catherina is 2x getrouwd geweest. Bij de huwelijken te Den Haag in 1859 en in 1865, werden elk 2 kinderen erkend door de bruidegom.
Kindersterfte
In de vorige eeuwen, was de kindersterfte hoger dan in de huidige tijd. Toch werden enkele gezinnen in de familiestamboom wel heel erg hard getroffen.
- Cornelis Boezak uit Monster (tak Alsemgeest) kreeg in de periode van 1949 tot en met 1857, 7 kinderen bij 3 verschillende echtgenotes. 6 kinderen werden niet ouder 1 jaar.
Zijn eerste twee echtgenotes zijn kort na de bevalling van hun baby overleden.
- In het Wateringse gezin van Maria Alsemgeest en Cornelis Luijk werden zes kinderen geboren tussen 1871 en 1881. Alle kinderen overleden zeer jong en werden niet ouder dan 3 maanden.
- Marietje Cornelis van Geest en haar man Leendert Jacobse van der Voort, verwanten in de tak Alsemgeest, kregen samen (1706/1724) 14 kinderen. Zeker 8 kinderen zijn als baby overleden. De andere 6 zijn vermoedelijk ook vroeg overleden, omdat van geen van hen een huwelijk of later overlijden is gevonden.
- Alle 5 kinderen van Adrianus Cornelisz Alsemgeest werden niet ouder dan 10 maanden.
- Van de 11 kinderen van Jezaias van Benthem en Maria van Papendrecht - Dordtse voorouders in de tak Laduk - werden 5 baby's levenloos geboren. Een ander kindje stierf kort na de geboorte in juli 1810.
- Tussen 1703 en 1716 kregen de in Dordrecht wonende Dina Wouters en Samuel de Jager (tak Laduk) 9 kinderen. 7 van de 9 kinderen werden niet ouder dan 9 maanden.
- In het gezin van Johannes Wilhelmus Zuijdwijk en Pieternella Smits kwamen 4 kinderen levenloos ter wereld. 2 baby's werden niet ouder dan 5 maanden; 4 kinderen zijn waarschijnlijk volwassen geworden.
- Cornelis van der Kuijp uit de tak Laduk kreeg samen met Willemijntje van Eijgen 8 kinderen. De kinderen werden te Dordrecht geboren in de periode 1751 - 1761. Geen van de kinderen is volwassen geworden en 6 zelfs niet ouder dan 3 maanden.
Snel hetrouwd
- Maria Kamp de tweede echtgenote van Servaas Gerrits Gregoor (verwant in de tak Laduk) overleed op 17-5-1717. Slechts 20 dagen later ging Servaas te Dordrecht in ondertrouw met de uit Amsterdam afkomstige Maria Eldermans. 33 dagen na het overlijden van Maria werd het huwelijk voltrokken.
- Op 27-3-1875, 3 dagen na de geboorte van haar eerste kindje overleed Mara van Gaalen. Maria was een dochter van Koosje Alsemgeest en Theodorus van Gaalen. Korte tijd later - slechts 39 dagen - huwde de weduwnaar, Johannes Bartholomeus van der Ende, te Wateringen met Helena Geertruida Bronswijk.
Trouw tot in de dood
Je hoort het wel eens: echtparen die lang samen getrouwd zijn en uiteindelijk vlak na elkaar overlijden. Ook in onze familiehistorie zijn vergelijkbare situaties te vinden. Helaas is het niet duidelijk wat de oorzaak van overlijden is geweest.
- Voorouders in te tak Neerscholten - Creijntje van der Smael en Cornelis van Luijck - waren iets meer dan 25 jaar getrouwd, toen Cornelis op 3-8-1741 overleed te Monster. Creijntje overleed 2 dagen later. Beiden werden op 1 augustus bediend van de laatste sacramenten.
- Dirk Overdijk en Hendrijntje Markmeijer, voorouders in te tak Van den Broek, waren 48 jaar getrouwd, toen zij in februari 1828 een week na elkaar in Schiedam overleden.
- Simon Alsemgeest was bijna 30 jaar getrouwd met Johanna van Zwet. Hij overleed op 11-2-1892 te Naaldwijk. Johanna stierf 3 dagen na Simon.
- Na een huwelijk van meer dan 48 jaar werden Pieter van Oostrum en Jannigje Bode, voorouders in de tak Laduk, samen op 30-9-1747 begraven in de protestantse kerk van Jaarsveld.
- Maria van Groen en Maarten van Gasteren (voorouders in de tak Laduk) waren meer dan 62 jaar getrouwd toen Maarten op 20-4-1795 werd begraven in Culemborg. Maria volgde 8 dagen later.
Naast de hierboven vermelde voorouders, zijn er nog 4 echtparen in de familiestamboom te vinden, die eenzelfde lot ondergingen. Bij één van die echtparen (Antje Harms Kraijer en Jan Arends Struik) is waarschijnlijk de tyfus of cholera de oorzaak geweest. Deze ziekte heerste in 1859 te Groningen.
En nog andere opvallende feiten
- De Dordrechtse Pieter Hendricksen van der Ruijdt (tak Laduk) kreeg tussen 1668 en 1682 8 dochters, waarvan er 6 Elisabeth of Lijsbeth werden genoemd. De eerste 5 daarvan zijn waarschijnlijk zeer jong overleden.
Een vergelijkbare situatie bij Anna van der Beek en Jacob Mouthaan, die in hun gezin van 14 kinderen, 7 dochters hadden vernoemd naar voorouder Aletta Jans (tak Laduk). Alle Aletta's stierven zeer jong.
- Adriaen Andriesz was een een schoonzoon van Pieter Huijbrechtsz, een voorouder in de tak Neerscholten. In 3 maanden tijd (mei tot en met augustus 1602) verloor hij twee zussen, zijn vrouw (in de kraam), zijn broer, zijn schoonmoeder en zijn dochtertje van 2 maanden. Vermoedelijk zijn de meeste verwanten overleden aan de pest die toen heerste. Mogelijk is Adriaen zelf ook slachtoffer van de pest geworden. Hij werd 5 dagen voor zijn dochtertje begraven.
- Oude bokken en groene blaadjes: Johanna Alsemgeest was 21 jaar toen zijn in 1856 huwde met de 57-jarige weduwnaar Dirk Binnendijk.
De 19-jarige Johanna Koot (dochter van Maria Alsemgeest en Joannes Koot) trouwde in 1845 met weduwnaar Willem Hendriks, die 29 jaar ouder was dan de bruid.
- Bij sommige personen in de stamboom staat een opvallend aantal relaties geregistreerd. Koploper is voorouder Keizer Karel de Grote (748-814). Karel was 4 keer getrouwd, had 6 concubines en kreeg 19 kinderen uit die verschillende relaties.
Een goede tweede is voorouder Hendrik Brands (1630-1592, tak Zuidwijk) met 5 huwelijken.
Vier voorouders waren 4x gehuwd en in de database komen nog 13 andere familieleden voor, die 4x getrouwd waren. Soms was het pure noodzaak om weer te trouwen, omdat er in het verleden nog geen kinderopvang was...
- Op dinsdag 1-1-1861 werd te Naaldwijk aangifte gedaan van het overlijden (op 30-12) van Job Alsemgeest. In die tijd was het gemeentehuis dus 'gewoon' open op nieuwjaarsdag en hadden de ambtenaren geen vrije dag.
Den Haag, maart 2021
Henny van den Broek-Alsemgeest
Direct naar
Contact
Over deze website
Heb je aanvullingen, verbeteringen, vragen en/of foto's? Neem contact op. Wij horen graag van je!
Je kunt gegevens overnemen van de site als je de bron vermeldt.
Vanwege het auteursrecht op diverse documenten kun je afbeeldingen niet overnemen.
