| Naam |
David Jansz Butler |
| Doop (CHR) |
24 apr 1639 |
Amsterdam, Oude kerk  [1] |
| Geslacht |
Mannelijk |
| Feit |
Was betrokken bij de handel met Rusland [2] |
- "Johan van Sweeden diende den Czaar van raad en hulp. Er werd besloten om in het dorp Dedynof of Gedino eene scheepswerf aan te leggen ter plaatse waar de Moskwa in de Oka valt. David Butler, neef van van Sweeden vertrok naar Amsterdam, en bezorgde aldaar alles wat tot deze onderneming vereischt werd. Men vond goed, om te beginnen met het bouwen van een klein fregat en een jagt, en hiertoe vertrokken reeds in den jare 1667 verscheidene personen naar Rusland, waaronder waren Lambert Jacobsen Helt, Willem Barentszoon Klopper en Dirk Pieters, met verscheidene opper- en ondertimmerlieden. Deze werden in het jaar 1668 gevolgd door vele anderen, waaronder scheeps- en werklieden van allen aard, en vooral melding vordert Jan Jansen Struys, verhuurd als Opperzeilmaker. Deze laatsten vonden bij hunne aankomst in Moscow den Heer van Sweeden gestorven, doch de onderneming werd hierdoor niet gestaakt. zoodra de winter voorbij was, vertrokken allen naar Gedino en vonden hier het fregat de Arend genaamd en
|
| Feit |
van 9 sep 1662 [3] |
| Woont in het Wapen van Engeland in de Warmoesstraat te Amsterdam |
- 9-9-1662 Johannes Bruijnings en Thomas Uetenbogaert wonend in Amsterdam verklaren dat zij op 31-8-1662 getuige waren ten huijse van David Buteler in de Warmoesstraet in 't Wapen van Engelant. Zij hebben daar gehoord en gezien dat Maria van Aspere en haar man (Martagaij Zieren?) gepraat hebben over de opdrachten en 't stellen van waarborgen voor de vrijwaring van t huis.
|
| Feit |
van 22 dec 1667 [4] |
| Transport en vordering obligatie |
- ONA Amsterdam 22-12-1667: David Butler, koopman te Amsterdam transporteert aan Gerrit Haagen, koopman te Amsterdam een obligatie van 120 car. gld. d.d. 22-10-1660 t.l.v. Hendrik Gerrits Cappelhoff van Borch Stervorden?...
Op dezelfde dag machtigt Gerrit Haagen als transport hebbend van David Butler, Henndrick Meebeck om van Hendrick Gerritsz Cappelhoff de obligatie te vorderen.
|
| Feit |
van 1668 [5] |
| Voerde als eerste de Russische vlag met het oorlogsschip Oryol |
- De wit-blauw-rode vlag wordt voor het eerst vermeld tijdens het bewind van tsaar Alexis I. De hoofdwerktuigkundige van het Russische marineschip, het fregat Oryol, deed een officiëel verzoek om de vlag te mogen hijsen.
De reactie gaf aan dat het verzoek voor die tijd ongebruikelijk was. De tsaar beval dat zijn (Butlers) mening over de kwestie werd gevraagd, waarbij hij specifiek vroeg naar het bestaande gebruik. in zijn land.
|
| Feit |
van 1672 [6] |
| Correspondentie met de VOC |
- Op 6-1-1672 schrijft vaendrig (!) Davidt Butler een advies briefje uit het jacht Rammekens voor Malacca (Maleisie) (VOC)
Op 14-3-1672 schrijft David Butler uit Nagapatnam een brief aan de edelen tot Batavia
Op 20-3-1672 rapporteren de gecommiteerden Pieter Dombaer en Davidt Butler over de stad Nagapatinam (India).
Sedert hun vertrek op 23-2 van Jaffanapatnam (Sri Lanka) zijn zij op de 26e met de hoeker (plat gebodemd schip) Den Hengelaer te Nagapatnam aangekomen.
Zij doen verslag van controle en meting van de fortificatie. Bij het verdiepen en verwijden van de gracht (tussen 'Leiden' en 'Enkhuizen') vonden zij 7 à 800 man aan de arbeid. Zij voegen 2 kopie-kaarten van de stad toe (niet in het archief).
Zij doen aanbevelingen voor het aanvullen van de voorraad met brandhout, olie, arak, ajuin, look, zout, varkens en koeien e.a. Bij aankomst op Colombo (Ceylon) zal vaendrigh Davidt Butler mondeling bericht gegeven.
Op 2-6-1672 getuigt Davidt Butler met B vander Hoeven Gilbert Buisson, Willem Hertsingh en Jacob Witsenburgh in de fortresse Trincquenemale (Sri Lanka): wij ondergesz: officieren verclaren bij deesen waar ende waarachtich te sijn, dat den soldaet die volgens het seggen van den francen Admiraal door de swarte van sijn schiltwacht soude affgehaalt is des mergens aleer wij met ons volcq, soo blancken, als swarten buijten getrocken sijn, met het openen derpoorte hier binnen gecomen, ende sich voordach alvoor de poort van dit fort heeft onthouden, ende is als een vrijwillige overlooper binnen gecomen...
19-7-1672. David Butler ondertekent een uit het Frans vertaalde capitulatie door de Franse commandant en een overeenkomst tussen Frankrijk en Holland. (Sri Lanka)
Uit verslag ondertekend op 12-2-1674...Davidt Butler luijtenant tot Trincquenemale versoeckt dat de helft van sijn gagie: aen sijn huijsvrouw gen.t ... Galaa tot Amsterdam mogt werden betaelt, sijnde tot dien Eijnde behoorlijcke notitie inde soldije boecken gedaen.
|
| Feit |
van 1672 tot 1673 [7] |
| David Butler vermeld in de verslagen van de VOC |
- Uit een journaal van de VOC blijkt dat de huisvrouw van luitenant David Butler heeft verzocht om overkomst naar Ceijlon, waar David 'seer goede dienst doet'. Niet gedateerd, waarschijnlijk rond 1672.
1672 Persia: ...In't resumeren vande persise advijsen sal Ue(del)e voorcomen, en gemoeten, hoe eenige nederlanders ontrent 20 personen in getal van divers qualiteijten, waerover als hooft commandeerde, eenen David Butler van Amsterdam, metten caracter, als cap(itei)n, hun in dienst vanden Moscovisen groot vorst hebben begeven, om met een schip ginder telande daertoe geequippeert, door de bekende wolgaesz reviere naer de stad Astracan, ontrent 10 mijlen van Caspise zee gelegen, te varen, en aldaer gecomen zijnde, te volgen d'ordre vanden Moscovisz gouv:r dier stad, wierden het vorder desseijn bij de moscoviters secreet gehouden, 'twelcq den voorsz cap(itei)n meijnde daerop aengesien te wesen, om over de Caspise zee naer de zijlanden van Persia te navigeren, en aldaer wegen den grootvorst een begin van handel te stabileren, maer dese voijagie en heeft geen verder voortgancq genomen, als tot de stad Astrachan toe, om dat de rebellighe Cosacken, die daer ontrent seer maghtigh geworden zijn, deselve stad o
19-2-1672: Vaandrig David Butler is te over land naar Jaffanap vertrokken. Terugkerende met 'calckboot'.
Uit een brief aan de gouverneur admirael d.d. 25-2-1672:
...De hoecker de puttoor met u Ed:e aangenaeme letteren, die sonder uijtstel overden land-wegh naar Jaffanapat: wierden — gesonden, en staet de vaendrich David Butler nu — van manaal mede p:r terram voort te gaen om in desselfs vordere reijse niet verachtert te werden...
15-5-1672: Geschreven in 't schip Tulpenburgh in de buijten Baij van Trinq (Sri Lanka)
Uit een document blijkt dat Arent Coningh, kapitein van een oorlogsschip, en David Butler, vaandrigh over een Comp:e Infanteijn een boodschap overbrengen aan de aanvoerder van een Franse oorloogsvloot met het verzoek om zich terug te trekken uit de haven van Trincq.
30-6-1672: Uit een verslag over een voorval bij de baai van Rincqueneman aan de oostzijde van Ceijlon over een vreemd (Frans) zeil in die baai. 'aldien het een frans schip mogte wesen het selve als dan „ aborderen ende sonder bloetstortinge over meesteren en in onse vloot brengen, sonder ons eenig„ sints daer in „ mogen beraden alsoo het jacht rammekens met deselve ordre des noots sijnde ons souden secunderen, doch in plaets van mondelijke, versogten schriftelijke ordre van sijn Edelheijt te erlangen, en maecten haer vorders bekent dat onse boot met 8 man en een onderstuurman aen lant om water sijnde gelijk mede den luitenant Butler als hooft van onse soldaten nu besigh was met het meten der fortificatie aenlant even wel om geen tijt te verliesen on't voors schip niet te laten verbij passeren cond de saeck geen uijt stel lijden, sulcx dat ons teuij ancker lieten slijpen, en ons dagelijcx ancker afhacte trachtende soo draa alst doenelijk sijnde met de zeijlen het voorn.e schip te achterhalen...
21-7-1672 Verzocht om onder de vaandrig David Butler 150 soldaten toe te zenden, doch niet ontvangen vanwege de onrust met de Fransen op Ceijlon.
Uit een verslag uit Nagapatan (India?) d.d. 28-10-1672:
...den ondercoopman Dombaer, een redelijk — ervaren theorist inde cunst, ende den luijtenant David Butler een goet practisijn, wat ons van deselve neffens een accurate Caerte overgelevert en gerapporteert is...
14-11-1672:...Den Lieutenant Butler tot Trincquenemale groot devoir om de fortresse Oostenburgh in defentie te crijgen, daer van Ue(del)e de affbeelding hiernevens in een Caarte verthoont werd, doch het waterpas dat wel 't voornaamste was, en noodigst te volbouwen, conde sonder grooter assistentie van volcq niet opgemaeckt werden, soo dat wij van harten wensten Ue(del)e machtich waeren op den ontfang deser derwaerts noch 100: matroosen en 200: - militairen te bestellen, om aen die hoeck wat uijt de becommeringe en groote sorge te geraecken, dewijl wij doch van dese cant daer toe geheel onvermogens blijven, den opgem: luijtenant Butler schrijfft hiernevens aen sijn huijsvrouw welcken brieff Ue(del)e sijnentwegen vrundelijk werden versocht, dat met haer vermogende voorschrijven na't vaderlandt mach voortgaan, om de Heeren meesters tot Consent te beweegen, dat gemelte sijne huijsvrouw mocht na herwaerts, overcomen.
8-8-1673:...Beeter had sig den luijtenant David Butteler gequeeten, want gelijck wij in de — traegh.t van den Cap.n, en ondercoopman ons groot misnoegen hadden, soo bleeck hier ter contrarie soo grooten vigilantie, en arbeijt die aan 't fort Oostenburg en 't Eijlant divers in de weg gedaen was, dat wij ons daar over hebben moeten verwonderen...
...'t geen wij door gebreck en swackh.t der francoisen en haar cleijne magt soo gemackelijck selfts gedaen hebben ende alsoo de deugt voor al beloont dient, daar de slappe agteloosh. van andere gecorrigeert werdt, is den gen(oemde) Butler (om hem in sijn ijver nogh meer op te wecken, en wel besonderlijck, om dat hij aangenomen heeftt, 't werck curieuslijck te volbouwen en al vrij groot ongemack op die bannen en Oostenburg geleden heeft) met advijs en consonante (overeenstemming) toestemminge van raden geert, een somme van 200: Rs.s dat wij verhoopen Ue(de)e niet onaangenaem sal sijn ...
|
| Beroep |
van 1672 [6] |
| Vaandrig, luitenant en krijgsofficcier bij de VOC |
| Feit |
van 1674 [7] |
| David Butler komt om in heldhaftige strijd te Nagepattinam in India |
- In diverse verslagen van de VOC wordt melding gemaakt van de strijd waarin David Butler is overleden.
Hieronder een samenvatting van de verschillende verslagen.
De meeste verslagen komen van Rijckloff van Goens, gouverneur van Ceylon. Van 1673 tot 1680 valt Nagapatnam (nu Nagapattinam) in India onder het VOC-gouvernement van Ceylon, daarna onder Coromandel. De opperkoopman Pieter Verwer was commandant van de stad Nagatpatnam, de plaats waar David is gesneuveld.
1674 was een roerig jaar. In St. Thome, een nu verdwenen plaats in het zuiden van Madras, werden de Fransen door de Nederlanders verdreven en werd de plaats weer teruggegeven aan de vorst van Golconda.
Terwijl de Nederlandse admiraal naar St. Thome vertrokken was om te strijden tegen de Fransen, trok een plunderend leger van de neijch van Madure, veldoverste Cawatte, op naar Nagapatnam. (De neijch is waarschijnlijk hetzelfde als nayak een titel van een lokale vorst of bestuurder. Madure is het tegenwoordige Madurai in India).
Het leger bestond uit enige duizenden mannen te voet en te paard.
De plaatselijke bevolking had zich teruggetrokken in Nagapatnam. De admiraal had ter defensie circa 3000 'pionnen' (inlandse soldaten) en weinig soldaten achtergelaten in de stad en David Butler tot krijgsofficier benoemd.
David Butler, die het vijandelijk leger in grote getale zag naderen, negeerde het bevel om binnen de muren van de stad te blijven. Een stad die al een maand geblokkeerd was. David was onder de Moskovieten gewend om de vijand klein te achten. De vermetele David trok met 30 man ten strijde, zonder toestemming van commandant Verwer. Zij waren bewapend met een roer (een vuurwapen), een pistool, twee poffers (zakpistool), een twee-snijdende pedarm (slag- of steekwapen) en een piek (een soort lange speer). Iedere kogel trof een man, waaronder 3 gekwalificeerden (hoger in rang) en ook de broeder van de veldheer met zijn kromme sabel. In de verwoede en furieuse strijd doodde David 9 van de dapperste vijanden, en de anderen hadden 33 vijanden gedood. Tevens waren 10 paarden gedood en waren 8 vijanden gewond. Maar uiteindelijk kwam David ook om in de strijd, evenals 5 blanke en 6 of meer inlandse compagniesoldaten.
Deze Hollandse dapperheid en de naderende hulptroepen lieten veel schrik na onder de vijand. Bij de vlucht had de vijand nauwelijks tijd om haar doden en gewonden mee te nemen. Zij lieten 'onze' doden na op het veld, behalve het hoofd van luitenant Butler.
Toen VOC-schepen Europa en Pouleron uit Ceylon op de 22e voor hulp arriveerden, was het vijandelijke leger al vertrokken.
De gouverneur verwachtte dat de oorlog met de neijch hierdoor in toom gehouden zou blijven. Met een vertrouweling van de vijandelijke veldheer werd een ruil-overeenkomst gesloten, waarbij onder andere de mooie voorstad eigendom van de VOC werd. Op 16-8-1674, 5-9-1674 en 15-9-1674 werd hiervan verslag gedaan. De vijand verklaarde dat het hoofd van Butler alleen was afgehouwen om aan Cawetta te tonen. Het hoofd werd bewierookt en gebalsemd gerestitueerd.
In het verslag van de gouverneur wordt David vermeld als de 'cloeckmoedigen Butler die seecker onder de helden mach gestelt worden te wenschen sijnde dat hij wat gehoorsamer aen sijn vrouw en kinderen was geweest'. Een korporaal die ontkomen was verklaarde dat het verlies van de dappere mannen de Compagnie en onze natie grote roem toegebracht heeft.
|
| Overlijden |
ca. aug 1674 |
Nagapattinam, India [7] |
| Oorzaak: Gesneuveld bij verdediging van Nagapatnam |
| Feit |
van 26 mei 1694 [8] |
| Verkoop huis en erf te Amsterdam |
- ORA Amsterdam, 26-5-1694: Janneke Glaa, weduwe van David Butler, geassisteert met Philip van Halmaal als voogd, Fredrick Quelenburgh, Jan Dirck Dingens en de voorn. Philip van Halmaal, 'hare vierendeele'... met Jan Butler ende Pieter Becker als man en voogd van Geertruijt Groesbeeck, eerder weduwe van Heere Butler, de twee zonen van Janneke, verkopen aan Adriaen Westveen en Jan Westveen, een huis en achterhuis met erf op de Lauriergracht aan de noordzijde op de Westerhoek van de eerste Dwersstraet of Lavendelstraat, aan de westzijde een gemeene muur en loode goot en aan de noordzijde een gemene muur, vrij en onbelast.
NB Frederick Quellenburgh was op 20-4-1691 te Amsterdam in ondertrouw gegaan met Helena Gla. Hij was 28 en zij 24 jaar oud. Helena kwam van Bengaalen, woonde in de Laurierstraet. Haar ouders waren dood en haar voogd was Corn. van der Beek. Deze Helena moet rond 1667 zijn geboren. Haar doop niet kunnen vinden.
|
| Feit |
van 11 nov 1700 [8] |
| Verkoop uit nalatenschap |
- ORA Amsterdam 11-11-1700: Pieter Becker als man en voogd van Geertruijd van Groesbeek, eerder weduwe van Heere Butler die een zoon en mede-erfgenaam was van Janneke Gla in haar leven weduwe van David Butler; Petronella Verweij, weduwe van Jan Butler, een zoon en mede-erfgenaam van Janneke Gla, geassisteerd met haar voogd Pieter Wouterse, (tevens met Jan Pieterse, Hendrick Westervelt die vierendelen). Zij verkopen aan Jan van Halmaal een huis en erf in de Lavendelstraat aan de westzijde achter de loodgieterij van Adriaan en Jan Westveen,
|
| Beroep |
Kapitein [9] |
- David Butler was kapitein van het eerste oorlogsschip dat in Rusland is gebouwd: het fregat Oryol. De Oryol was in opdracht van tsaar Alexis gebouwd. De Oryol stond waarschijnlijk model voor de gouden spits van het admiraliteitsgebouw in St. Petersburg. Het origineel staat nu in een marinemuseum en op de spits staat nu een kopie. De Oryol is ook afgebeeld op een Russische postzegel.
|
| Aantekeningen |
- David Butler komt uit een familie van kooplieden. De familie handelde vooral met Rusland en had daar contacten aan het Russische hof. David hielp zijn aangetrouwde neef Johan van Sweeden bij de bouw van een scheepstimmerwerf bij Dydenof waar de rivieren de Moskwa en de Oka samenvloeien.
Het zijn dan roerige tijden in Rusland, met veel onrust tussen de volkeren als Russen, Tartaren en Kozakken. Stenko Radzin, de wrede leider van de Kozakken, voert een waar schrikbewind en trekt ten strijde tegen de Russen in de buurt van de stad Astracan vlakbij de Kaspische zee en bij Azië. De Russische tsaar schakelt de Nederlanders in bij de bewaking van Astracan.
In 1668 werft kapitein David Butler in Amsterdam bemanningsleden voor het tot dan grootste Russiche oorlogschip, De Adelaar, in het Russisch Oyrol. Dit schip is later afgebeeld op Russische postzegels en diende als model voor de huidige gouden spits van het admiraliteitsgebouw in St. Petersburg.
Onder de bemanningsleden, ook meester-zeilmaker Jan Struys, die later een boek schrijft over de avonturen die de bemanning beleeft tijdens hun reis in Rusland. In zijn boek ook een tekening van de stad Astracan, met prominent voor de stad, het schip de Adelaar. Dankzij dit boek waarin ook een verslag van David Butler is opgenomen, is veel bekend over deze reis.
David verzoekt officieel om een vlag te mogen voeren en men gaat ervan uit dat op de schip de Adelaar, voor het eerst een wit-blauw-rode Russische vlag is gevoerd. In september 1668 vertrekt de bemanning in een vloot van 50 schepen naar Moskou. Tijdens de reis over land ontvangen zij op 11 december het bericht dat Johan van Zweeden in Moskou is overleden. Uiteindelijk blijven zij bijna een half jaar in die omgeving, waar zij bij het houten paleis van de zuster van de Tsaar in een arena gevechten zien tussen wolven en beren. Ook zijn zij getuige van de begrafenis van de Tsarina. Na een tocht over de Moskva arriveert de bemanning op 6 mei 1669 op de werf bij het nieuwe schip Den Adelaar en bijna een week later varen zij met het zeilschip naar Astracan, dat aan de Wolga ligt - een reis met veel bekijks en met hindernissen door het lage water in de Wolga. Onderweg bakt Jan nog 3000 beschuiten in de stad Casan: 2000 grote beschuiten voor de kapitein Butler en 1000 voor hemzelf. Rond juli/augustus 1669 gaat
David Butler is een mede-bevelhebber van een vloot die op pinksterdag 25 mei 1670 ten strijde trekt tegen de Kozakken. In die tijd ontmoet David Jan van Termund, een chirurgijn, die al 14 jaar onder de Russen verkeert. Deze verzekert David dat de Russen t.z.t. de stad Astracan zullen verraden en dat zij als vreemdeling dan omgebracht zullen worden. Hij adviseert David om te vluchten. David ontbiedt zijn officieren over het advies van de chirurgijn. Zij besluiten eensgezind te vluchten, ook omdat zij geen gage krijgen en geen stads-, maar scheepsdienst schuldig zijn. De bemanning wil in een sloep vluchten. David vreest dat de sloep te klein is voor 23 man. Een dag later, op 6 juni, bleef de bemanning wachten op de Kapitein, Jan van Termund en Christiaan Brandt, die in Astracan waren. Na het sluiten van de poorten, vrezen zij dat het trio gevangen, gevlucht of verraden is en vertrekken zij zonder de drie. Hierna krijgt David van de gouverneur een belangrijke rol in de verdediging van de stad en heeft hi
In de stad Isfahan heeft de VOC in die tijd een vestiging. In het archief van de VOC vinden we brieven van Davidt Butler. En hij wordt in diverse verslagen genoemd tijdens zijn verblijf in India en Ceylon als vaandrig en luitenant in dienst van de VOC. David heeft daar veel tijd gestoken in versterken van fortificaties en het tekenen van kaarten. Maar hij mengde zich ook in de strijd als het nodig was. Toen hij als aanvoerder uitbrak uit de belegerde stad Nagapattinam te India, is hij met 4 hollandse en 20 inlandse soldaten omgekomen in de strijd.
|
| Persoon-ID |
I13881 |
Hennies genealogie | Laduk |
| Laatst gewijzigd op |
9 okt 2023 |
1639 - ca. 1674 (~ 35 jaar)
